Author: umesh

(As the nation remembered the late B.P. Koirala to mark one of his momentous decisions thirty four years ago, many miss a vital message that the country’s first elected prime minister and founding leader of the oldest surviving democratic party sought to give: home-made national unity and reconciliation based on[…]

Bisweshwor Prasad Koirala, or BPK, was an internationalist and statesman with whom Nepal’s quest for liberal democracy began during the atrocious Rana rule. He was a maverick and never followed any existing half-baked political trend in Nepal. He embraced broader world views and kept striving to make Nepal a liberal[…]

(बि.पि. चिन्तन प्रतिष्ठान केन्द्रीय समितिद्वारा चैत ८–२०, २०६९ मा आयोजित कार्यशाला गोष्ठीको चैत २० गतेको सत्रमा डा. विपिन अधिकारीद्वारा प्रस्तुत विश्लेषण) प्रजातन्त्रको दिशाबोधको विषयलाई लिएर आयोजित यो कार्यक्रममा मेरो प्रस्तुति राखिदिनुभएकोमा बि.पि. चिन्तन प्रतिष्ठानका सभापति हरिबोल भट्टराईलाई धन्यवाद दिन चाहन्छु । यो कार्यक्रम बारे मलाई अग्रीम सूचना थिएन । यहाँ[…]

नेपाली जनताको स्मृतिभित्र वीपी कोइराला असल राजनेताको रुपमा अटाएका छन् । १९७१ भदौ २४ मा जन्मिएर मृत्यु पर्यन्त २०३९ साल साउन ६ गते सम्म लोकतन्त्रको लागि संघर्षशिल वीपी कोइराला बात हाम्रा नेताहरुले धेरै प्रेरणा लिन सक्छन् । नेता न सवै जना बन्न सकिएला । तर राजनेता बन्न त्याग, तपस्या, निष्ठा,[…]

‘गणतन्त्र… यो दुर्भाग्य भयो, सायद नेपालको इतिहासमा ठूलो दुर्घटना भयो, राजतन्त्र गयो । …अहिले हामीले सच्याएनौं भने यो झन् दुर्भाग्यपूर्ण हुनसक्ने म देखिराको छु ।’ नेपाली कांग्रेसका केन्द्रीय सदस्य डा. शशाङ्क कोइरालाले साउन २ गते बीबीसी नेपाली सेवाका सम्पादक रवीन्द्र मिश्रलाई दिएको अन्तर्वार्तामा भनेका यी र यस्तै अन्य कुराले नेपालको[…]

नेपाली राजनीतिका शिखर पुरुष वी.पी. कोइराला २०३३ पुस १६ गते राष्ट्रिय मेलमिलापको नीति लिएर भारत निर्वासनबाट स्वदेश र्फकनुभएको थियो । त्यतिबेला उहाँले राष्ट्र र राष्ट्रियता संकटमा परेकाले आफ्नो ज्यान हत्केलामा राखेर राष्ट्रियताका लागि स्वदेश र्फकने जोखिम मोल्नुभएको थियो । मैले यहाँ उठान गर्न खोजेको विषयवस्तु यो हो कि आज केही[…]

बीपी कोइराला र भोला चटर्जीबीच राजनीतिक सँगसँगै अनेक व्यक्तिगत पत्राचार भएको भेटिन्छ। चटर्जीसँग कोइराला परिवारका बीपीदेखि मातृका, तारिणी, केशवहुँदै गिरिजा, सुशील र सुशीला कोइरालासम्मले पत्राचार गरेका थिए। चिठीहरूले कोइराला परिवारका प्रत्येक सदस्यसँग भोलाको आत्मीय सम्बन्ध देखाउँछ। कोइराला परिवारका सदस्यहरूले अलग–अलग समयमा फरक प्रयोजनमा भोलालाई चिठी लेखेका छन्। बीपीले नेपाली कांग्रेस[…]

२००७ को क्रान्तिमा विशेष भूमिका निर्वाह गरेकोमा भोला चटर्जीलाई नेपाल सरकारले ‘विख्यात त्रिशक्तिपट्ट’ प्रदान गर्ने निर्णय गरेको थियो। प्रधानमन्त्री मातृकाप्रसाद कोइरालाले १६ अप्रिल १९५४ मा भोलालाई पत्र लेखेर यो निर्णयको जानकारी दिंदै बधाई समेत दिएका थिए। भोलाको १९६७ मा अंग्रेजी भाषामा प्रकाशित ‘अ स्टडी अफ रिसेन्ट नेपलीज पोलिटिक्स’ को अनुसूचीमा[…]

बीपी कोइराला र समाजवाद नेपालको सन्दर्भमा सदैव पर्यायजस्ता लाग्छन्। हरेक कार्यक्रममा बीपीलाई सम्झँदा समाजवाद, महान् समाजवादी चिन्तकका उपमा त दिइन्छ तर बीपीले कस्तो खालको समाजवादको परिकल्पना गरेका थिए? के त्यस्तो समाजवादको कुनै भविष्य थियो/छ? वा नेपाली कांग्रेसले बीपीको समाजवाद भनेर नारा लगाउने समाजवाद र अहिलेको राजनीतिक, आर्थिक वा सामाजिक कार्यक्रममा[…]

भारतीय कांग्रेसको मुम्बई अधिवेशनले ८ अगस्ट १९४२ मा अंग्रेजविरुद्ध ‘भारत छोडो’ आन्दोलनको प्रस्ताव पास गरेपछि सन् १९४० देखि महात्मा गान्धीको एकल प्रयासमा सुरु भएको सत्याग्रह आन्दोलन उत्कर्षमा पुगेको थियो। ६० हजारभन्दा बढी भारतीय सत्याग्रही आन्दोलनकारी पक्राउ परे। उनीहरूका साथ विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला, डिल्लीरमण रेग्मी, सूर्यप्रसाद उपाध्याय, राजेश्वरी उपाध्याय, आदिभक्त माथेमा, धरणीधर[…]